Egzemplarz obowiązkowy to prawny obowiązek, który nakłada na wydawców, a więc także na self publisherów konieczność dostarczania bezpłatnych kopii swoich publikacji do wyznaczonych bibliotek. Wymóg ten obejmuje różnorodne materiały, takie jak:

  • książki,
  • czasopisma,
  • mapy,
  • filmy,
  • dokumenty dźwiękowe i audiowizualne.

Definicja i cel egzemplarza obowiązkowego

Egzemplarz obowiązkowy jest nie tylko formalnością, ale przede wszystkim narzędziem, które pomaga zachować dziedzictwo kulturowe. Dzięki niemu wszystkie publikacje wydawane w kraju trafiają do bibliotek, co umożliwia badaczom i obywatelom dostęp do pełnej dokumentacji wydawniczej. To istotny element wspierający rozwój nauki i kultury, zapewniając, że wiedza i twórczość będą dostępne dla przyszłych pokoleń. Każda książka wydana przez wydawcę bądź samo wydawcę i posiadająca ISBN wpisuje się w kryteria prawne egzemplarzy obowiązkowych. Są one regulowane przez ustawę z dnia 7 listopada 1996 r. o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych.

Liczba egzemplarzy obowiązkowych, jakie musi przekazać self publisher oraz wydawca

Nakład do 100 egzemplarzy

Jeśli nakład publikacji wynosi do 100 egzemplarzy, należy przesłać 2 egzemplarze, tj.:

  • 1 egzemplarz → Biblioteka Narodowa, al. Niepodległości 213, 02-086 Warszawa
  • 1 egzemplarz → Biblioteka Jagiellońska, al. Mickiewicza 22, 30-059 Kraków

Nakład powyżej 100 egzemplarzy

Jak podaje Biblioteka Narodowa, jeśli nakład publikacji wynosi powyżej 100 egzemplarzy, należy przesłać 17 egzemplarzy, tj.:

  • 2 egzemplarze → Biblioteka Narodowa, al. Niepodległości 213, 02-086 Warszawa
  • 2 egzemplarze → Biblioteka Jagiellońska, al. Mickiewicza 22, 30-059 Kraków
    • po 1 egzemplarzu pozostałym 13 uprawnionym bibliotekom:
      • Biblioteka Główna Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, ul. Idziego Radziszewskiego 11, 20-031 Lublin
      • Biblioteka Uniwersytecka w Łodzi, ul. Jana Matejki 32/38, 90-237 Łódź
      • Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, ul. Gagarina 13, 87-100 Toruń
      • Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, ul. Ratajczaka 38/40, 61-816 Poznań,
      • Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, ul. Dobra 56/66, 00-312 Warszawa
      • Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, ul. Fryderyka Joliot-Curie 12, 50-383 Wrocław
      • Biblioteka Śląska, Plac Rady Europy 1, 40-021 Katowice
      • Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy, Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego, ul. Koszykowa 26/28, 00-950 Warszawa, skr. poczt. 365
      • Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, ul. Podgórna 15/16, 70-205 Szczecin
      • Biblioteka Główna Uniwersytetu Gdańskiego, ul. Wita Stwosza 53, 80-308 Gdańsk
      • Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, ul. F. Chopina 27, 20-023 Lublin
      • Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego, ul. Strzelców Bytomskich 2, 45-084 Opole
      • Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, ul. M. Skłodowskiej-Curie 14A, 15-097 Białystok

Podstawy prawne egzemplarza obowiązkowego

Ustawa z dnia 7 listopada 1996 r. o egzemplarzu obowiązkowym stanowi fundament prawny, który nakłada obowiązek dostarczania egzemplarzy obowiązkowych do bibliotek w Polsce. Dokument ten nie tylko wprowadza ten obowiązek, ale także szczegółowo określa, jakie rodzaje publikacji muszą być przekazywane. W 2018 roku wprowadzono zmiany, które dostosowały przepisy do współczesnych realiów wydawniczych i technologicznych.

Ustawa ta odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu, że wszystkie publikacje wydawane w Polsce będą dostępne dla przyszłych pokoleń. Dzięki niej, biblioteki mogą odgrywać rolę strażników wiedzy i kultury. To szczególnie istotne w czasach, gdy technologia zmienia się w zawrotnym tempie, a dostęp do informacji staje się coraz bardziej zróżnicowany.

Przeczytaj także:  Wydanie kieszonkowe – poradnik dla wydawców

Jakie publikacje podlegają obowiązkowi dostarczania?

Obowiązkowi dostarczania egzemplarzy podlegają różnorodne publikacje – od książek, przez czasopisma, aż po mapy, filmy i nagrania dźwiękowe. Ale, co ważne, obowiązek ten dotyczy również wydań digital born takich jak: e-book, książka cyfrowa, niezależnie od formatu: PDF, EPUB, MOBI czy audiobooka wydanego wyłącznie jako plik dźwiękowy, dostępnego także za pośrednictwem streamingu.

Także, niezależnie czy zamierzasz wydać swojego e-booka fantasy wyłącznie na Legimi, czy chcesz samodzielnie sprzedawać e-booka z przepisami kucharskimi, musisz uzyskać numer ISBN, a co za tym idzie wgrać do systemu na stronie e-isbn.pl swój plik z książką, uzupełnić informacje o niej i zarejestrować się w serwisie Polona jako wydawca. Co ważne, na jedną osobę w Bibliotece Narodowej przypada wyłącznie jedno konto, także, jeśli prowadzisz jednoosobową działalność, Twoim kontem będzie to samo konto które założyłeś na siebie kilka lat temu. Wymaga jedynie zmiany danych.

Egzemplarz obowiązkowy a self-publishing

W dzisiejszych czasach, gdy self-publishing rozwija się w zawrotnym tempie, coraz więcej autorów decyduje się na samodzielne wydawanie swoich książek. Jednak mimo tej wolności, obowiązek dostarczania egzemplarzy obowiązkowych wciąż pozostaje. Egzemplarz obowiązkowy dotyczy również self-publisherów, którzy muszą przekazać swoje publikacje do wyznaczonych bibliotek. To nie tylko formalność, ale także sposób na to, by twórczość była dostępna dla przyszłych pokoleń i społeczności akademickiej. Jeśli chcesz, aby Twój ebook posiadał numer ISBN, to stajesz się na mocy ustawy wydawcą, przysługują Ci z tego powodu profity (obniżony podatek VAT – jak dla książki). Bez numeru ISBN Twoja książka… nie jest w rozumieniu prawnym książką, a e-book traktowany jest jako usługę i opodatkowany tak jak inne usługi (23% VAT). W Polsce posiadanie numeru jest darmowe, łączy się jedynie z przekazaniem egzemplarzy. Jest to jeden z korzystniejszych systemów dla wydawców, dzięki którym nie ponosimy żadnych dodatkowych kosztów w związku z rejetracją i wydaniem publikacji.

Self-publisherzy, tak jak inni wydawcy muszą świadomie planować proces wydawniczy, aby spełnić wymogi prawne. Przekazanie egzemplarzy obowiązkowych to nie tylko kwestia zgodności z przepisami, ale także szansa na zwiększenie zasięgu i dostępności swoich dzieł. Dzięki temu mogą wzbogacić zasoby biblioteczne i mieć pewność, że ich twórczość na stałe wpisze się w kulturę.

Wysyłka egzemplarzy obowiązkowych przez Pocztę Polską

Wysyłka egzemplarzy obowiązkowych, zwłaszcza przy większym nakładzie może wydawać się wyzwaniem dla self-publisherów, ale zgodnie z ustawą, Poczta Polska oferuje wydawcom rozwiązanie, które ułatwia ten proces. Dzięki specjalnej usłudze, wydawcy mogą wysłać egzemplarze obowiązkowe do bibliotek bez ponoszenia kosztów pocztowych, o ile są to przesyłki nierejestrowane. To spore ułatwienie, które pozwala self-publisherom spełnić obowiązki prawne bez dodatkowych obciążeń finansowych.

Bezpłatna usługa Poczty Polskiej to ogromne wsparcie dla self-publisherów, którzy często działają na mniejszą skalę i mogą nie dysponować dużymi budżetami na promocję i dystrybucję swoich książek. Dzięki temu proces dostarczania egzemplarzy obowiązkowych staje się bardziej dostępny i mniej skomplikowany, co sprzyja zachowaniu różnorodności i bogactwa kulturowego w zasobach bibliotecznych.